OUTRAS ACTIVIDADES
VISITA Á COVA DOS MOUROS
En xullo de 2017, varios senderistas alertan ao SEPRONA e á Dirección Xeral de Patrimonio Cultural da Xunta de Galicia da existencia de posibles pinturas prehistóricas no interior dunha pequena cavidade denominada “ Cova dúas Mouros”, localizada no concello de #Baleira. A inspección –a pedimento da Xunta de Galicia– das devanditas pinturas permitiu confirrmar que se trataba de expresións pictóricas, presumiblemente de cronoloxía postpaleolítica e cunha enorme relevancia patrimonial, pois supoñían –por aquel entón– o primeiro e único exemplo de pinturas correspondentes á Prehistoria Recente documentadas en territorio galego máis aló da arte megalítico.
Cova dous Mouros sitúase na aldea de Santiago da Fontaneira (Baleira, Lugo), a uns 870 metros de altitude, en plenos contrafortes occidentais da Serra dá Lastra e ao Leste das Serras de Ou Pozo e Ou Miradoiro. A cavidade na que se atopa o xacemento é un pequeno abrigo de aproximadamente 21,5 metros de profundidade, coa súa entrada e eixo lonxitudinal orientados en dirección Nornoroeste, isto permítelle situarse ao resgardo dos ventos do Sur, especialmente virulentos nos meses de outono e inverno.
O interior de Cova dous Mouros ten unha lixeira forma de embude, cunha anchura de 6,60 e unha altura de 3,15 metros na zona de entrada que van diminuíndo paulatinamente segundo penetrámonos no interior do abrigo.
As paredes e teito da cavidade están conformadas por cuarcita cunhas tonalidades que varían desde o gris claro ata o negro ou o vermello, naqueles puntos onde a presenza de óxidos faise máis patente. Esta roca vese intercalada por numerosos filóns de cuarzo, xeralmente de dimensións centimétricas. A lousa tamén está presente no xacemento, aflorando –xunto á cuarcita– no nivel de base.
Teito e paredes presentan un estado de conservación variable, comparativamente, as paredes presentan unha menor degradación que o teito. A parede Este, na que se localizan as pinturas, atópase relativamente ben conservada, aínda que certos sectores mostran importantes desconchados que poden causar a desaparición de parte das grafías. A parede Oeste, menos exposta á luz solar, está peor preservada, achándose boa parte da súa superficie cuberta de lique e brión.
ARTE RUPESTRE
AS PINTURAS
Os restos pictóricos identificados ata o momento distribúense na parede Este de o abrigo, entre os pequenos paneis subverticales que xera a complexa xeoloxía cuarcítica. Esa distribución parece ser preferentemente exterior e alcanza boa parte da altura da parede, desde a parte superior ata niveis bastante baixos (ao redor de 1 m desde o chan actual, ou 1,5 desde o chan natural orixinal).
A única cor identificada ata o de agora como pintura prehistórica é o vermello. Esta gama preséntase con razoable homoxeneidade colorimétrica, que parece coincidir con composicións de pigmentos habituais para pintura prehistórica ( hematites). Con todo, en zonas puntuais obsérvanse tons diferentes que poden corresponder a varios momentos de pintado. A técnica pictórica parece ser a mera aplicación (polo grosor dos trazos, quizá cos dedos) do pigmento –previamente aglutinado– directamente sobre o soporte pétreo. En ocasións, parece que dita aplicación realízase por tamponado e mesmo se poden apreciar detalles executados con pincel.
Identificáronse provisionalmente once paneis con pintura prehistórica. En todos eles existe un evidente dominio das grafías de forma semicircular (ás veces trazos angulares), xeralmente amontoadas en horizontal aínda que aparentan chegar a conformar mesmo ondulados verticais. Algunhas imaxes parecen definir motivos antropomorfos ou mesmo idoliformes, mentres que noutros –por desgraza– resulta aínda moi difícil recoñecer temáticas específicas.
Na seguinte ligazón hai un artigo moi detallado sobre a Cova e a escavación arqueolóxica nela realizada: